Champagne is per toeval ontdekt. Het is begonnen met wijnboeren uit de Champagnestreek die de wijnen uit de Bourgogne probeerden te evenaren. De wijnboeren slaagden hier niet in door de koude winters in de Bourgogne die ervoor zorgde dat de fermentatie van de wijnen stopte. Wanneer het voorjaar aanbrak hervatte het fermentatieproces. Veel flessen waren zwak en explodeerden door de druk, maar de flessen die niet explodeerden bevatten de mousserende wijn, ook wel champagne.
Waarschijnlijk heeft de Franse monnik Dom Pérignon champagne uitgevonden. Dom Pérignon was keldermeester van de Abdij in Hautvillers en begon in 1668 met het produceren van wijnen. Hij besloot als experiment zijn geproduceerde wijn te bottelen voorafgaand aan de tweede gisting. Hierdoor ontstond de mousserende wijn. Hiermee is Dom Pérignon de uitvinder van de tweede fermentatie in de fles waardoor hij de uitvinder van de champagne zoals wij deze allemaal kennen genoemd kan worden. Al snel werd champagne populair en rond 1728 werden de eerste champagnehuizen opgericht.
De Champagnestreek is gelegen in het noorden van Frankrijk. De kalkrijke bodem, het koele klimaat en de ervaring zorgen ervoor dat in deze streek de beste mousserende wijnen van de wereld worden ontwikkeld. Om een mousserende wijn Champagne te mogen noemen, moet deze binnen de grenzen van de Champagnestreek geproduceerd worden.
Champagne is in te delen in vijf grote districten. Deze kennen ieder hun eigen bekende champagnehuizen en verschillen in de belangrijkste druivenrassen. Côte des Blancs is geschikt voor het groeien van de Chardonnay-druiven. Dit zijn witte druiven die een licht, fris en fruitig karakter aan de champagne geven. Côte de Sézanne ligt in het verlengde van de Côte des Blancs. Ook hier groeit de Chardonnay-druif, alleen verschilt het rijpingsproces. De druif is hier ronder en voller waardoor de wijnen fruitiger, voller en rijper zijn. Côte des Bar is een regio die geschikt is voor mensen die houden van mousserende wijnen met een fijne bubbel. In de regio Montagne de Reims is de Pinot druif het meest belangrijke druivenras. Dit is een blauwe druif die voor een volle en lang aanhoudende smaak zorgt. In de Vallée de la Marne groeien veel Pinot Meunier druiven. Deze druiven zijn fruitig, weinig gevoelig voor vorst en gemakkelijk te telen. Bovendien kunnen de verschillende champagnes met elkaar gemengd worden om nieuwe smaken te creëren.
De mousserende wijn, champagne, wordt voor een groot gedeelte hetzelfde gemaakt als witte wijn. Een extra tweede gisting zorgt voor koolzuurgas in de wijn die de mousserende wijn doet verschillen van de witte wijn. Zoals eerder benoemd, mag een mousserende wijn enkel champagne genoemd worden wanneer deze afkomstig is uit de Champagnestreek. Champagne wordt aan de hand van een vast stappenplan en strenge regels en kwaliteitseisen gemaakt. Dit wordt ook wel de Méthode Champenoise genoemd.
Het proces begint met het oogsten van de druiven. Eind september/begin oktober begint men met het oogsten, dat ongeveer 2 weken duurt. Alle druiven worden volgens traditie met de hand geplukt en het is dan ook niet toegestaan om hier machines voor te gebruiken. Iedere druif wordt tijdens het plukken beoordeeld op kwaliteit. Druiven die niet goed gerijpt of beschadigt zijn worden niet meegenomen in de oogst. Vervolgens worden de druiven geperst. Dit wordt zo snel mogelijk en zo dicht mogelijk bij de wijngaard gedaan zodat de kans op beschadiging wordt geminimaliseerd. Bovendien wordt zo de juiste kleur behouden. De zogenoemde most verkleurt namelijk als gevolg van de blauwe schil. De eerste persing is de meest belangrijke en wordt de Cuvée genoemd. Uit deze persing wordt maximaal 2050 liter champagne geperst. Vervolgens is er een zwaardere tweede persing, de Premier Taille, waarbij nog maximaal 500 liter uit de druiven wordt geperst. Onmiddellijk na de persing wordt de most opgeslagen in vaten. In deze vaten vindt de eerste gisting, ofwel de alcoholische fermentatie, plaats. Als gevolg van de omzetting van de suikers in alcohol ontstaat er koolzuurgas. Dit koolzuurgas wordt verwijderd. Tijdens de malolactische fermentatie wordt het scherpere appelzuur omgezet in zachter melkzuur.
Een champagne kan gemaakt worden uit verschillende oogsten van verschillende jaren. Bij de assemblage worden verschillende wijnen gecombineerd met eventuele reserve wijnen uit eerdere jaren. Maar er kan ook bij exceptionele kwaliteit van de betreffende oogst worden besloten tot het creëren van een zogenaamde vintage champagne. Na de mengfase wordt het geperste sap (inmiddels wijn) gebotteld. In de mening wordt een liquer du tirage toegevoegd. Dit is een mengsel van rietsuiker, belegen wijn en gist. Hierdoor ontstaat de tweede gisting, het proces van koolzuur. Binnen een tijdsperiode van enkele weken tot drie maanden voltrekt de zogenaamde prise de mousse, de gisting op de fles. Hierbij wordt het koolzuur niet verwijderd. De flessen zijn namelijk bestand tegen de grote druk waarbij het koolzuur zich vermengd met de wijn. De mousserende wijn is ontstaan! Gedurende dit proces vormt zich onderaan de fles een bezinksel dat bestaat uit afgestorven gistcellen. Via een proces van een toenemende verticale positie en het draaien van de fles in een houten rek wordt dit bezinksel uiteindelijk via de hals van de fles verwijderd. Dit proces wordt remuage genoemd. Wanneer de restanten van de gist zich hebben opgehoopt in de hals van de fles, volgt het degorgeren. De hals wordt bevroren waarna de stop machinaal wordt verwijderd. Door de druk van het koolzuur wordt de ijsprop met de gist eruit geschoten. Hierdoor zal er ook wat champagne verloren gaan. Dit volume wordt aangevuld met een zogenaamde liquer d’expédition (met suiker toegevoegde wijn). Nu volgt de definitieve afsluiting van de fles met een kurk.
Champagne kan het hele jaar door gedronken worden tijdens veel verschillende gelegenheden. Zo is iedere mijlpaal een reden om een champagne fles te ontkurken. Een verjaardag, een jubileum of een bruiloft, allemaal redenen om een fles champagne te geven, te drinken of te krijgen. Het is een mooi cadeau om dankbaarheid en liefde mee te tonen. Bovendien is dé perfecte manier om speciale gelegenheid te openen met een champagne toast. De ideale champagne toast is oprecht, complimenteus en passend bij de gelegenheid. Het dient kort te zijn en schunnige anekdotes dienen vermeden te worden. Daarbovenop is het belangrijk om de gasten achter te laten met een lach.
